Każdego roku w Polsce zużywa się 3,5 mln ton plastiku, z czego aż 1/3 stanowią opakowania – głównie produktów spożywczych. Najwięcej plastiku zużywa się do produkcji toreb, folii i tacek do żywności, a w dalszej kolejności – butelek PET. Niestety poziom recyklingu tych opakowań jest bardzo niski i wynosi tylko ok. 40%[1]. Jak zmniejszyć zanieczyszczenie środowiska? Najlepiej po prostu ograniczyć kupowanie żywności w plastiku. To łatwiejsze niż myślisz! Wystarczy wyrobić sobie odpowiednie nawyki i wiedzieć, gdzie robić zakupy.
Chociaż żywność w jednorazowym plastiku zalała nasze sklepy, coraz wyraźniej widać też trend zero waste, zmierzający do ograniczenia stosowania tego produktu w życiu codziennym. Jak ograniczyć plastik na zakupach spożywczych?
Bez względu na to, czy robisz zakupy w sklepie osiedlowym, w markecie czy na bazarku, oprócz dużej torby na zakupy, weź ze sobą również mniejsze torebki wielokrotnego użytku. Zapakujesz w nie najpopularniejsze produkty dostępne luzem, jak pieczywo, warzywa i owoce czy słodycze na wagę, zamiast sięgać po foliówki.
Najlepiej korzystaj z torebek i siateczek wykonanych z naturalnych włókien, które podczas prania nie uwalniają do wody cząsteczek mikroplastiku (szerzej o nim i problemach, które generuje, przeczytasz tutaj). Jeśli idea zero waste nie jest ci obca i nie lubisz, gdy coś się marnuje, torby na żywność możesz zrobić samodzielnie, np. ze starych firan czy koszulek, w których już nie chodzisz. Gdy zapomnisz zabrać do sklepu własną eko siatkę, poszukaj ich przy stoisku z warzywami – większość marketów ma już w swojej ofercie siatki wielokrotnego użytku, również te wykonane z biodegradowalnych materiałów, wykorzystujących skrobię, celulozę i oleje roślinne.
Woreczki na żywność przydadzą się również na inne produkty, które możesz kupić luzem, zamiast w opakowaniu. Należą do nich przede wszystkim orzechy, strączki, owoce suszone czy pestki. Niektóre sklepy oferują też podobny zakup artykułów sypkich – kasz, ryżu, makaronu czy przypraw.
Jeśli planujesz nabyć ser, wędlinę czy produkty garmażeryjne, również zabierz ze sobą własny pojemnik (metalowy, szklany lub wykonany z bezpiecznego, wielorazowego plastiku) i kupuj produkty z lady, nie w opakowaniu. Pojemniki starujesz przed zakupem konkretnych produktów, więc zapłacisz tylko za to, co włożysz do środka.
Nie wszystkie sklepy umożliwiają zakupienie produktów spożywczych na wagę. Nawet w dużych marketach z solidnym działem eko, część asortymentu może być niedostępna w opcji bez opakowania. Co wtedy? Alternatywą dla jednorazowego plastiku może być papier. Jeśli masz do wyboru płatki śniadaniowe w opakowaniu z tworzywa sztucznego lub takie w papierowej torebce, lepiej sięgnij po te drugie.
To prawda – produkcja papieru nie należy do najekonomiczniejszych. Wycinka drzew na masową skalę, duże zużycie wody i energii, odpady poprodukcyjne, w tym znaczna emisja gazów cieplarnianych (według niektórych źródeł nawet o 70-80% większa niż przy produkcji plastiku[2]), transport – to wszystko sprawia, że koszty wytworzenia papieru są ogromne. Jednak jeśli potraktujesz opakowanie papierowe jako produkt wielorazowego użytku, taki zakup będzie bardziej sensowny niż kupowanie żywności w jednorazowych foliach i woreczkach, które od razu wyrzucisz do kosza.
W torebce po płatkach śniadaniowych, cukrze czy mące z powodzeniem przechowasz suche produkty, jak orzechy, strączki, kasze czy ususzone zioła. Wykorzystywane w taki sposób mogą posłużyć ci przez bardzo długi czas. Trzeba tylko pamiętać, by trzymać je z dala od wody. Co jeszcze przemawia na korzyść papieru? Można go recyklingować i rozkłada się o wiele krócej niż plastik.
Doskonałą alternatywą dla jednorazowego plastiku jest również szkło. Jest bardzo trwałe, nadaje się do wielokrotnego wykorzystania (wystarczy porządnie umyć opakowanie), nie przejmuje zapachów, nie wchłania substancji z przechowywanego w nim jedzenia i można je przetwarzać w nieskończoność, bez utraty właściwości (w odróżnieniu od niego, plastik i papier można recyklingować ograniczoną ilość razy).
Szkło jest też o wiele korzystniejszym wyborem, jeśli chodzi o nasze zdrowie. W przeciwieństwie do opakowań z jednorazowego plastiku, jest wolne od wielu potencjalnie szkodliwych chemikaliów (m.in. bisfenolu A, estrów ftalowych, aldehydu octowego), które mogą porządnie namieszać w naszym układzie hormonalnym. Jest też całkowicie obojętne w stosunku do żywności, nawet w podwyższonej temperaturze (np. przy pasteryzacji czy podgrzewaniu w mikrofalówce). Nie bez powodu Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) nadała mu status GRAS (Generally Recognized As Safe), czyli powszechnie uznawanego za bezpieczny[3].
Co można kupić w szkle? Mnóstwo rzeczy, np.:
Jeśli lubisz wodę i napoje gazowane, które najczęściej sprzedawane są w jednorazowych plastikowych butelkach, również i tu jest ekologiczna alternatywa. Zaopatrz się w ekspres SodaStream i twórz ulubione bąbelki we własnym domu. Wystarczy użyć zwykłej kranówki i dodać swoje ulubione dodatki – cząstki soczystych owoców lub warzyw (idealne na upały!), kapkę świeżo wyciśniętego soku z pomarańczy lub jabłek, odrobinę soku z brzozy lub wody kokosowej, aby stworzyć naturalne izotoniki lub kroplę syropu smakowego, jeśli przyjdzie ci ochota na Pespi, Mirindę czy 7Up.
Saturator wyposażony jest w wymienny cylinder z dwutlenkiem węgla, który pozwala stworzyć nawet 60 l wody gazowanej (to 240 butelek250 ml). Gdy się skończy, wymieniasz go na nowy w jednym z setek punktów wymiany. Dzięki wielorazowej butelce dołączonej do ekspresu, w ciągu 4 lat wyeliminujesz nawet 1769 jednorazowych butelek PET. Dużo, prawda? Butelka SodaStream może być wykonana ze szkła albo z Tritanu – plastiku, który jest bezpieczny dla zdrowia. Nie zawiera BPA, nie wydziela szkodliwych substancji i jest odporny na uszkodzenia i działanie wysokich temperatur.
Jeszcze niedawno zrobienie zakupów spożywczych bez plastiku mogło być dużym wyzwaniem. Teraz można to zrobić bez większego wysiłku. W wielu miastach prężnie funkcjonują sklepy zero waste, oferujące wszystkie produkty na wagę, od regionalnych warzyw i owoców, aż po ekologiczną kawę, słodycze czy przyprawy. Część produktów można też kupić online.
Nie masz takiego sklepu w najbliższej okolicy? Zajrzyj do dużych marketów. Popularne sieciówki systematycznie rozszerzają swoją ofertę o artykuły bez plastiku, więc możesz tu kupić całkiem sporo produktów. Polecamy też zakupy regionalne, na lokalnych targach i stoiskach, gdzie można zaopatrzyć się w żywność bezpośrednio od rolników – ekologicznie i bez plastikowych opakowań.
Jeśli lubisz mleko, sprawdź, czy w twojej miejscowości nie działają mlekomaty ze świeżym, nieprzetworzonym mlekiem – prosto od producenta. Mleko możesz nalać do kupionej lub przyniesionej przez siebie butelki.
[1] https://www.wiadomoscihandlowe.pl/artykul/w-polsce-gubimy-ponad-400-tys-ton-plastiku-z-opakowan-analiza
[2] https://science.howstuffworks.com/environmental/green-science/paper-plastic1.htm
[3] https://www.fda.gov/food/food-ingredients-packaging/generally-recognized-safe-gras
