Działania każdego z nas mniej lub bardziej intensywnie odbijają się na środowisku naturalnym. Ślad węglowy (ang. carbon footprint) pozwala w adekwatny sposób zmierzyć ten wpływ, dając jednocześnie wskazówki do jego ograniczenia. Martwi cię postępująca degradacja planety? Chcesz chronić Ziemię poprzez codzienne wybory? Dowiedz się, co to jest ślad węglowy oraz jak go obliczyć i zmniejszać na co dzień.
Ślad węglowy - co to jest?
Według fundacji Carbon Footprint ślad węglowy określa sumę antropogenicznych gazów cieplarnianych, które powstały w wyniku spalania paliw kopalnych i zostały wyemitowane w określonym czasie w sposób bezpośredni lub pośredni przez osobę, organizację, wydarzenie, region czy produkt¹. Obejmuje on nie tylko dwutlenek węgla, ale też metan, podtlenek azotu i inne gazy szklarniowe. Jego miarą jest CO₂e (CO₂eq), czyli ekwiwalent dwutlenku węgla.
W odniesieniu do produktu, wpływ na wartość śladu węglowego ma sposób wydobycia surowców, proces produkcyjny, sposób użytkowania i forma jego utylizacji. Natomiast w przypadku przedsiębiorstw, przy obliczaniu carbon footprint bierze się pod uwagę takie czynniki, jak:
efektywność energetyczną siedziby firmy,
zużycie energii elektrycznej niezbędnej do prowadzenia działalności,
politykę logistyczną.
Jak obliczyć ślad węglowy?
Ślad węglowy nie dotyczy jednak wyłącznie producentów. Pozostawia go po sobie każdy z nas, a składa się na niego m.in. sposób ogrzewania mieszkania, rodzaj oświetlenia, kupowane produkty, wybierane środki transportu, dieta i wiele innych czynników. Jego wysokość możesz łatwo obliczyć za pomocą internetowego kalkulatora przygotowanego na przykład przez ONZ² czy fundację Carbon Footprint³. Pojawiające się w nim pytania wskazują najbardziej emisyjne obszary ludzkiej działalności i dają wskazówkę, jakie zmiany warto wprowadzić w życie.
Jak zmniejszyć ślad węglowy?
Według raportu GHG emissions of all world countries 2021⁴ w 2018 r. na przeciętnego mieszkańca naszej planety przypadało 6,71 ton CO²eq. To zdecydowanie zbyt dużo, czego dowodzi rosnący efekt cieplarniany: upalne lata, susze, pożary lasów. Wpływ człowieka na środowisko jest obecnie tak intensywny, że Ziemia nie może samodzielnie sobie poradzić z jego skutkami. Tymczasem wystarczy niewiele, aby pomóc jej odzyskać równowagę.
W sytuacjach, gdy nie jest możliwe zmniejszenie śladu węglowego, warto dokonać carbon offset. Pod tą angielską nazwą kryje się kompensacja śladu węglowego, która polega na jego zredukowaniu w innym obszarze, aby wyrównać wywołane szkody. Przykładem może być niezbędny zakup wysokoemisyjnego produktu od firmy, która część dochodu przeznacza na posadzenie drzew.
W codziennych działaniach kluczowe jest jednak ograniczanie własnego śladu węglowego tam, gdzie jest on najwyższy. Wystarczy wdrożyć kilka nawyków!
Co zostawia największy ślad węglowy?
Niemal cała działalność człowieka obarczona jest śladem węglowym od przygotowania posiłków poprzez higienę aż po transport. Ślad węglowy zwiększamy również produkując wszelkie dobra. Co tak naprawdę zwiększa ślad węglowy? Czego powinniśmy unikać by ograniczyć ten proces?
Ślad węglowy w mięsie
Współcześnie do najbardziej efektywnych działań należy całkowita rezygnacja ze spożywania mięsa lub chociaż jego ograniczenie. Jest tak dlatego, że:
żywność stanowi nawet 30% carbon footprint gospodarstw domowych,
produkty mięsne mają większy ślad węglowy w przeliczeniu na kalorię niż zboża i rośliny. Różnica jest kolosalna. Podczas gdy produkcja mięsa stanowi 56% globalnej emisji gazów cieplarnianych, warzywa tylko – 2,6%, produkty zbożowe – 2,1%, a owoce – 1,6%⁵. Chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat? Przeczytaj artykuł: Jak nasza dieta wpływa na zmiany klimatu na świecie?
Jeśli zamierzasz ograniczyć spożycie produktów mięsnych, zrobisz to zdrowo i bezpiecznie małymi krokami. Możesz zacząć od zamiany wysokoemisyjnej wołowiny na drób, mający ponad siedmiokrotnie mniejszy ślad węglowy. Dobrym sposobem jest też włączenie do diety więcej ryb, roślin strączkowych, warzyw, orzechów i ziaren. Zwróć jednak uwagę, aby w miarę możliwości pochodziły one od lokalnych producentów, stosujących zrównoważone rolnictwo i hodowlę.
Ślad węglowy samolotu i samochodu
Na wysokość śladu węglowego każdego z nas ma również wybór środków transportu. Najwięcej CO² generuje lot samolotem, bo aż 285 g na kilometr⁶. Rezygnacja z niego nie zawsze jest jednak możliwa. Dlatego w takiej sytuacji warto zdecydować się na proponowany przez niektóre linie carbon offset, czyli dodatkową opłatę na cele związane ze środowiskiem, która zrekompensuje emisję CO₂ w czasie podróży. A gdy przewoźnik nie oferuje takiego rozwiązania? Możesz skorzystać np. ze wsparcia fundacji Climate Friendly. Pomoże ci wyliczyć twój ślad węglowy i go zrównoważyć w korzystny dla planety sposób.
Tuż za samolotem w kolejce plasują się podróże samochodem. Czy wiesz, że poruszając się autem samotnie, co 1000 m wysyłasz do atmosfery od 104 do 158 g dwutlenku węgla? W miarę możliwości warto przesiąść się więc na transport publiczny, pociąg, hulajnogę elektryczną albo rower. Jeśli jednak nie wyobrażasz sobie rezygnacji z samochodu, staraj się podróżować w towarzystwie. Przejazd w gronie czterech osób zmniejsza ślad węglowy do 55-42 g na pasażera za każdy przejechany kilometr⁷. A, dbając przy tym o właściwe napompowanie opon, unikasz dodatkowo o 0,2% większego spalania na spadek 1 Psi⁸.
Ograniczenie śladu węglowego poprzez unikanie używania plastiku
Chcesz zrobić dla planety jeszcze więcej? Zrezygnuj z jednorazowego plastiku, który na różnych etapach swojego życia przyczynia się do zwiększenia efektu cieplarnianego. Emisja dwutlenku węgla i innych gazów zaczyna się już podczas wydobycia i destylacji ropy naftowej do wyrobu tworzyw sztucznych. Następnie dochodzi do niej w procesie produkcyjnym, a później podczas spalania albo recyklingu zużytego plastiku. Natomiast gdy tworzywa sztuczne trafiają do oceanów, po nagrzaniu również uwalniają gazy cieplarniane⁹.
Między innymi dlatego Unia Europejska wprowadziła od 2021 r. zakaz sprzedaży plastikowych sztućców, naczyń, słomek i innych drobnych akcesoriów z plastiku. Największym problemem nadal pozostają jednak opakowania i butelki z tworzyw sztucznych. Jak pokazują badania, ślad węglowy, sięgający w przypadku butelek PET 650,1 kg CO₂ eq, znacznie przyczynia się do efektu cieplarnianego¹⁰.
Jeśli więc kupujesz wodę w butelkach, bo nie jesteś gotowy zrezygnować z ulubionych bąbelków i słodkich napojów gazowanych – SodaStream ma dla ciebie ekologiczną alternatywę. To stylowy saturator, za pomocą którego w kilku prostych krokach przygotujesz świeżą wodę gazowaną.
Napełnij butelkę wodą z kranu do wyznaczonego poziomu.
Zamontuj butelkę w dźwigni.
Naciśnij przycisk (lub użyj rączki), aby wypuścić bąbelki. 2-3 naciśnięcia pozwolą uzyskać wodę lekko gazowaną, a 5-7 – mocno gazowaną.
A jeśli nabierzesz ochoty na Pepsi, Colę albo Mirindę? Dodaj do wody wybrany syrop i ciesz się oryginalnym smakiem samodzielnie przyrządzonych napojów w domu lub poza nim. Przyjazne środowisku butelki My Only Bottle możesz zabrać, gdziekolwiek chcesz. Są lekkie, poręczne i podkreślą twój ekologiczny styl życia.
Recykling ubrań
Swój ślad węglowy warto redukować również podczas zakupów ubrań. Jak podaje serwis Thredup, produkcja nowej odzieży odpowiada rocznie za 8% emisji gazów cieplarnianych¹¹. Tymczasem, kupując jeden top tygodniowo w stacjonarnym second-handzie, piorąc go ekologicznie i oddając lub sprzedając po zużyciu, masz szansę osiągnąć w tej sferze o 88% mniejszy ślad węglowy niż przeciętny konsument.
A jeśli nie chcesz kupować używanej odzieży? Zrezygnuj z tej z popularnych sieciówek na rzecz ubrań wysokiej jakości, które pochodzą od lokalnych producentów i są wykonane z niskoemisyjnych materiałów jak len i poliester z recyklingu.
Oszczędzanie energii, to też mniejszy ślad węglowy
Duży udział w śladzie węglowym ma również zużycie energii elektrycznej. Internetowe kalkulatory pokazują¹², że 1 kWh przekłada się na ponad 700 g CO₂. Oszczędzanie prądu jest więc niezbędne, jeśli dążysz do redukcji carbon footprint. Co możesz zrobić?
Odłączaj urządzenia od prądu, gdy ich nie używasz.
Stosuj energooszczędne żarówki.
Wybieraj energooszczędne urządzenia RTV i AGD.
Ograniczaj korzystanie z telefonu i komputera.
Korzystaj z saturatora do wody gazowanej SodaStream tak często, jak tego potrzebujesz – maszyna nie wymaga podłączenia do prądu.
Dlaczego warto obniżać ślad węglowy na co dzień?
Może się jednak wydawać, że w porównaniu z dużymi markami wpływ jednostek na poprawę kondycji planety jest znikomy. Otóż nic bardziej mylnego! Twoje ekologiczne wybory zakupowe inspirują otoczenie: przyjaciół, rodzinę i inne bliskie ci osoby. Mają też realny wpływ na zmianę polityki firm na przyjaźniejszą środowisku. To konsumenci nadają bowiem kierunek działaniom przedsiębiorstw, które w zamian umożliwiają im zakupy zgodne z ich wartościami.
Dla przykładu SodaStream, odpowiadając na naglącą potrzebę stworzenia alternatyw dla szkodliwego plastiku, od lat prowadzi przemyślaną strategię ekologiczną. Dzięki produkcji saturatorów, pomagamy redukować gospodarstwom domowym nawet 438 butelek w ciągu roku. A to dopiero początek działań! W 2023 r. zamierzamy wprowadzić na rynek ekspresy z recyklingowanego plastiku. Natomiast od 2030 r. planujemy korzystać wyłącznie z odnawialnych źródeł energii. Nasz nadrzędny cel stanowi jednak redukcja aż 78 mld plastikowych butelek na świecie do 2025 r. Zadanie jest ambitne, ale może się udać również dzięki tobie – wystarczy, że dołączysz do bąbelkowej rewolucji SodaStream.
Tak, kupując świadomie od ekologicznych marek, pośrednio przyczyniasz się do zmniejszenia nie tylko własnego, ale i globalnego carbon footprint. Zacznij choćby od rezygnacji z gazowanej wody w butelce i ograniczaj ślad węglowy wspólnie z SodaStream.
¹ https://carbonfootprintfoundation.com/slad-weglowy/
² https://offset.climateneutralnow.org/footprintcalc
³ https://kalkulatorsladuweglowego.pl/
⁴ https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2021
⁵ https://css.umich.edu/publications/factsheets/sustainability-indicators/carbon-footprint-factsheet
⁶ https://www.eea.europa.eu/media/infographics/co2-emissions-from-passenger-transport/view
⁷ https://www.eea.europa.eu/media/infographics/co2-emissions-from-passenger-transport/view
⁸ https://css.umich.edu/publications/factsheets/sustainability-indicators/carbon-footprint-factsheet
⁹ https://www.wwf.org.au/news/blogs/plastic-waste-and-climate-change-whats-the-connection
¹⁰ https://eudl.eu/pdf/10.4108/eai.24-10-2018.2280596
¹¹ https://www.thredup.com/fashionfootprint
¹² https://www.rensmart.com/Calculators/KWH-to-CO2
