Każdego roku w Polsce zużywa się 3,5 mln ton plastiku, z czego aż 1/3 stanowią opakowania – głównie produktów spożywczych. Najwięcej plastiku zużywa się do produkcji toreb, folii i tacek do żywności, a w dalszej kolejności – butelek PET. Niestety poziom recyklingu tych opakowań jest bardzo niski i wynosi tylko ok. 40% [1]. Jak zmniejszyć zanieczyszczenie środowiska? Najlepiej po prostu ograniczyć kupowanie żywności w plastiku. To łatwiejsze niż myślisz! Wystarczy wyrobić sobie odpowiednie nawyki i wiedzieć, gdzie robić zakupy.
Jak robić zakupy spożywcze bez plastiku?
Chociaż żywność w jednorazowym plastiku zalała nasze sklepy, coraz wyraźniej widać też trend zero waste, zmierzający do ograniczenia stosowania tego produktu w życiu codziennym. Jak ograniczyć plastik na zakupach spożywczych?
Kupuj produkty na wagę, sprzedawane luzem
Bez względu na to, czy robisz zakupy w sklepie osiedlowym, w markecie czy na bazarku, oprócz dużej torby na zakupy, weź ze sobą również mniejsze torebki wielokrotnego użytku. Zapakujesz w nie najpopularniejsze produkty dostępne luzem, jak pieczywo, warzywa i owoce czy słodycze na wagę, zamiast sięgać po foliówki.
Najlepiej korzystaj z torebek i siateczek wykonanych z naturalnych włókien, które podczas prania nie uwalniają do wody cząsteczek mikroplastiku (szerzej o nim i problemach, które generuje, przeczytasz tutaj). Jeśli idea zero waste nie jest ci obca i nie lubisz, gdy coś się marnuje, torby na żywność możesz zrobić samodzielnie, np. ze starych firan czy koszulek, w których już nie chodzisz. Gdy zapomnisz zabrać do sklepu własną eko siatkę, poszukaj ich przy stoisku z warzywami – większość marketów ma już w swojej ofercie siatki wielokrotnego użytku, również te wykonane z biodegradowalnych materiałów, wykorzystujących skrobię, celulozę i oleje roślinne.
Woreczki na żywność przydadzą się również na inne produkty, które możesz kupić luzem, zamiast w opakowaniu. Należą do nich przede wszystkim orzechy, strączki, owoce suszone czy pestki. Niektóre sklepy oferują też podobny zakup artykułów sypkich – kasz, ryżu, makaronu czy przypraw.
Jeśli planujesz nabyć ser, wędlinę czy produkty garmażeryjne, również zabierz ze sobą własny pojemnik (metalowy, szklany lub wykonany z bezpiecznego, wielorazowego plastiku) i kupuj produkty z lady, nie w opakowaniu. Pojemniki starujesz przed zakupem konkretnych produktów, więc zapłacisz tylko za to, co włożysz do środka.
Sięgaj po produkty zapakowane w papier
Nie wszystkie sklepy umożliwiają zakupienie produktów spożywczych na wagę. Nawet w dużych marketach z solidnym działem eko, część asortymentu może być niedostępna w opcji bez opakowania. Co wtedy? Alternatywą dla jednorazowego plastiku może być papier. Jeśli masz do wyboru płatki śniadaniowe w opakowaniu z tworzywa sztucznego lub takie w papierowej torebce, lepiej sięgnij po te drugie.
To prawda – produkcja papieru nie należy do najekonomiczniejszych. Wycinka drzew na masową skalę, duże zużycie wody i energii, odpady poprodukcyjne, w tym znaczna emisja gazów cieplarnianych (według niektórych źródeł nawet o 70-80% większa niż przy produkcji plastiku [2]), transport – to wszystko sprawia, że koszty wytworzenia papieru są ogromne. Jednak jeśli potraktujesz opakowanie papierowe jako produkt wielorazowego użytku, taki zakup będzie bardziej sensowny niż kupowanie żywności w jednorazowych foliach i woreczkach, które od razu wyrzucisz do kosza.
W torebce po płatkach śniadaniowych, cukrze czy mące z powodzeniem przechowasz suche produkty, jak orzechy, strączki, kasze czy ususzone zioła. Wykorzystywane w taki sposób mogą posłużyć ci przez bardzo długi czas. Trzeba tylko pamiętać, by trzymać je z dala od wody. Co jeszcze przemawia na korzyść papieru? Można go recyklingować i rozkłada się o wiele krócej niż plastik.
Wybierz szkło zamiast plastiku
Doskonałą alternatywą dla jednorazowego plastiku jest również szkło. Jest bardzo trwałe, nadaje się do wielokrotnego wykorzystania (wystarczy porządnie umyć opakowanie), nie przejmuje zapachów, nie wchłania substancji z przechowywanego w nim jedzenia i można je przetwarzać w nieskończoność, bez utraty właściwości (w odróżnieniu od niego, plastik i papier można recyklingować ograniczoną ilość razy).
Szkło jest też o wiele korzystniejszym wyborem, jeśli chodzi o nasze zdrowie. W przeciwieństwie do opakowań z jednorazowego plastiku, jest wolne od wielu potencjalnie szkodliwych chemikaliów (m.in. bisfenolu A, estrów ftalowych, aldehydu octowego), które mogą porządnie namieszać w naszym układzie hormonalnym. Jest też całkowicie obojętne w stosunku do żywności, nawet w podwyższonej temperaturze (np. przy pasteryzacji czy podgrzewaniu w mikrofalówce). Nie bez powodu Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) nadała mu status GRAS (Generally Recognized As Safe), czyli powszechnie uznawanego za bezpieczny [3].
Co można kupić w szkle? Mnóstwo rzeczy, np.:
mleko, jogurty i kefiry
olej i oliwę z oliwek
pasty warzywne, śledzie
sosy do kasz i makaronów
keczup, musztardę, przeciery pomidorowe, pesto
warzywa konserwowe
kiszonki
dania gotowe
Zamień jednorazowe butelki na ekspres SodaStream i gazuj wodę w domu
Jeśli lubisz wodę i napoje gazowane, które najczęściej sprzedawane są w jednorazowych plastikowych butelkach, również i tu jest ekologiczna alternatywa. Zaopatrz się w ekspres SodaStream i twórz ulubione bąbelki we własnym domu. Wystarczy użyć zwykłej kranówki i dodać swoje ulubione dodatki – cząstki soczystych owoców lub warzyw (idealne na upały!), kapkę świeżo wyciśniętego soku z pomarańczy lub jabłek, odrobinę soku z brzozy lub wody kokosowej, aby stworzyć naturalne izotoniki lub kroplę syropu smakowego, jeśli przyjdzie ci ochota na Pespi, Mirindę czy 7Up.
Saturator wyposażony jest w wymienny cylinder z dwutlenkiem węgla, który pozwala stworzyć nawet 60 l wody gazowanej (to 240 butelek250 ml). Gdy się skończy, wymieniasz go na nowy w jednym z setek punktów wymiany. Dzięki wielorazowej butelce dołączonej do ekspresu, w ciągu 4 lat wyeliminujesz nawet 1769 jednorazowych butelek PET. Dużo, prawda? Butelka SodaStream może być wykonana ze szkła albo z Tritanu – plastiku, który jest bezpieczny dla zdrowia. Nie zawiera BPA, nie wydziela szkodliwych substancji i jest odporny na uszkodzenia i działanie wysokich temperatur.
Gdzie można robić codzienne zakupy spożywcze bez plastiku?
Jeszcze niedawno zrobienie zakupów spożywczych bez plastiku mogło być dużym wyzwaniem. Teraz można to zrobić bez większego wysiłku. W wielu miastach prężnie funkcjonują sklepy zero waste, oferujące wszystkie produkty na wagę, od regionalnych warzyw i owoców, aż po ekologiczną kawę, słodycze czy przyprawy. Część produktów można też kupić online.
Nie masz takiego sklepu w najbliższej okolicy? Zajrzyj do dużych marketów. Popularne sieciówki systematycznie rozszerzają swoją ofertę o artykuły bez plastiku, więc możesz tu kupić całkiem sporo produktów. Polecamy też zakupy regionalne, na lokalnych targach i stoiskach, gdzie można zaopatrzyć się w żywność bezpośrednio od rolników – ekologicznie i bez plastikowych opakowań.
Jeśli lubisz mleko, sprawdź, czy w twojej miejscowości nie działają mlekomaty ze świeżym, nieprzetworzonym mlekiem – prosto od producenta. Mleko możesz nalać do kupionej lub przyniesionej przez siebie butelki.
[1] https://www.wiadomoscihandlowe.pl/artykul/w-polsce-gubimy-ponad-400-tys-ton-plastiku-z-opakowan-analiza
[2] https://science.howstuffworks.com/environmental/green-science/paper-plastic1.htm
[3] https://www.fda.gov/food/food-ingredients-packaging/generally-recognized-safe-gras
