1 października 2025 r. w Polsce startuje system kaucyjny na wybrane opakowania po napojach. Kupując je, zapłacisz niewielką kaucję przy kasie, a odzyskasz ją po oddaniu pustej butelki lub puszki w punkcie zbiórki. Jak dokładnie będzie wyglądać cały proces? W prosty sposób wyjaśniamy, co obejmuje system, gdzie i od kiedy możesz zwracać opakowania oraz które sklepy muszą przyjmować zwroty.
Co to jest system kaucyjny?
System kaucyjny (inaczej: system depozytowy) to prosty mechanizm: przy zakupie napoju w opakowaniu objętym systemem płacisz niewielką kaucję, a odzyskujesz tę kwotę po oddaniu pustej, nieuszkodzonej butelki lub puszki w punkcie zbiórki. W Polsce system będzie działał bezparagonowo, co oznacza, że opakowanie kupione w jednym sklepie możesz bez problemu zwrócić w innym, o ile ma oznaczenie systemu i czytelny kod kreskowy.
Jaki jest cel systemu kaucyjnego?
Celem systemu kaucyjnego jest to, aby zebrać więcej opakowań i lepiej je wykorzystać. System ma:
zwiększyć poziom recyklingu butelek i puszek,
ograniczyć zaśmiecanie przestrzeni publicznej i środowiska,
zwiększyć ilość materiału do ponownego wykorzystania (więcej nowych opakowań z przetworzonego tworzywa/szkła),
zmniejszyć zużycie surowców pierwotnych i energii,
pomóc w realizacji celów unijnych dotyczących zbiórki butelek i udziału materiału z recyklingu.
Kaucja działa jak motywator: zachęca do tego, by zwracać opakowania przy okazji kolejnych zakupów i w ten sposób przywrócić surowce do obiegu zamiast produkować kolejne odpady.
Kiedy wchodzi w życie system kaucyjny 2025?
Pierwotnie zakładano, że system kaucyjny wystartuje już w styczniu 2025 r., ale finalnie termin został przełożony na później, aby dać przedsiębiorcom czas na przygotowanie się. W efekcie system startuje 1 października 2025 r. Tego dnia w sklepach zaczną pojawiać się napoje ze specjalnym oznaczeniem systemu (logo + kwota kaucji). Co ważne, tylko takie opakowania są objęte kaucją i uprawniają do zwrotu. Jeśli opakowanie nie ma tego symbolu, nie jest objęte kaucją.
Na wdrożenie systemu przewidziano okres przejściowy trwający od października do 31 grudnia 2025 r. W tym czasie w obiegu mogą jeszcze pojawiać się produkty bez nowej etykiety (niepodlegające kaucji).
Jak to będzie wyglądać w praktyce? Między październikiem a końcem roku możesz spodziewać się, że z tygodnia na tydzień będzie rosła liczba produktów z oznaczeniem kaucji, a w sklepach i automatach stopniowo coraz łatwiej będzie zwrócić objęte systemem opakowania.
Od kiedy zwrot butelek plastikowych będzie możliwy?
Jeśli kupisz produkt w opakowaniu z symbolem systemu kaucyjnego, to już od 1 października 2025 r. możesz dokonać zwrotu i odzyskać kaucję – pod warunkiem, że butelka będzie mieć logo systemu i czytelny kod kreskowy. Butelka musi być pusta i nieuszkodzona, dlatego nie zgniataj jej przed oddaniem!
Gdzie będzie można zwracać butelki plastikowe z kaucją?
Opakowanie oddasz w dowolnym punkcie zbiórki należącym do systemu. Przede wszystkim będą to sklepy (przy kasach lub w strefach zwrotu) oraz automaty na opakowania (tzw. butelkomaty). Część urządzeń może stać także poza sklepami – zależy to od operatorów systemu kaucyjnego. Nie musisz wracać do miejsca zakupu, bo zwrotu dokonasz bez paragonu. Zwrot kaucji otrzymasz gotówką lub – jeśli sklep tak to organizuje – bonem wymiennym na gotówkę.
Jakie sklepy będą zobowiązane przyjmować zwroty?
Sklepy o powierzchni powyżej 200 m² (sprzedające napoje w opakowaniach objętych systemem) mają obowiązek przyjmować zwroty butelek i puszek oraz zwracać kaucję. Mniejsze sklepy natomiast (o powierzchni do 200 m²) będą musiały pobierać kaucję przy sprzedaży, ale przystąpienie do odbioru opakowań będzie dla nich dobrowolne. Od tej reguły istnieje wyjątek: jeżeli mniejszy sklep ma w ofercie butelki szklane wielokrotnego użytku, ma również obowiązek przyjmować ich zwroty i oddawać kaucję.
Dodatkowo, operatorzy systemu mają zapewnić co najmniej jeden stacjonarny punkt przyjmowania opakowań w każdej gminie, tak aby zapewnić konsumentom dostępność zwrotów w całym kraju.
Czy zwrot butelek plastikowych będzie obowiązkowy?
Nie. Zwrot jest całkowicie dobrowolny, ale opłacalny, bowiem oddając butelkę z oznaczeniem systemu, odzyskasz kaucję. Jeśli zaś nie zwrócisz opakowania, po prostu jej nie odzyskasz. Pamiętaj przy tym o zasadach selektywnej zbiórki odpadów w Twojej gminie – jeśli zdecydujesz nie zwracać opakowań do punktu zbiórki, wyrzuć je do właściwego pojemnika.
Jakie opakowania obejmie system kaucyjny 2025?
Kaucją będą objęte wybrane opakowania po napojach:
plastikowe butelki PET o pojemności do 3 litrów,
puszki metalowe do 1 litra,
szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra.
Na takich produktach zobaczysz wyraźne oznaczenie systemu i informację o kwocie kaucji: 0,50 zł w przypadku plastiku i puszek oraz 1 zł w przypadku szkła wielorazowego.
Czy są wyjątki w systemie kaucyjnym?
System obejmuje tylko wybrane opakowania po napojach i tylko w określonych pojemnościach, przewiduje również wyjątki i wyłączenia, a wśród nich:
butelki szklane jednorazowego użytku (nie są objęte kaucją),
opakowania kartonowe po napojach (również nie podlegają kaucji),
opakowania po napojach mlecznych (np. mleko, kefiry, jogurty pitne, maślanki) są wyłączone z systemu ze względów sanitarnych,
pojemności powyżej limitów: butelki plastikowe powyżej 3 litrów i puszki metalowe powyżej 1 litra również nie podlegają kaucji.
Chcesz ograniczyć liczbę jednorazowych opakowań albo po prostu uniknąć zbierania butelek do późniejszego zwrotu? Zawsze możesz zrezygnować z kupowania napojów w sklepie i przyrządzać je samodzielnie w domu. Z saturatorem SodaStream nabąbelkujesz wodę w kilka sekund, bez konieczności składowania, przechowywania i odnoszenia butelek do punktu zwrotu. Do gazowanej wody dodawaj syropy smakowe: ich opakowania nie podlegają kaucji, a z jednej butelki przygotujesz nawet ok. 9 litrów napoju. W ofercie SodaStream znajdziesz klasyki, jak Pepsi, 7Up, Mirinda, Ice Tea, a także owocowe smaki. Wielorazowe butelki do saturatora służą przez lata, więc nie dźwigasz zgrzewek napojów ze sklepu i rzadziej wyrzucasz opakowania. W praktyce oszczędzasz miejsce w kuchni i czas, a przy okazji zmniejszasz ilość jednorazowego plastiku, który trafia do Twojego domu.
Bibliografia:
Ustawa z dnia 21 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2024 poz. 1911). (2024). Pobrano 12 września 2025 z: https://dziennikustaw.gov.pl/D2024000191101.pdf
Ministerstwo Klimatu i Środowiska. (2025). System kaucyjny – zasady. Pobrano 12 września 2025 z: https://www.gov.pl/web/klimat/system-kaucyjny-zasady
Ministerstwo Klimatu i Środowiska. (2025). System kaucyjny – pytania i odpowiedzi. Pobrano 12 września 2025 z: https://www.gov.pl/web/klimat/system-kaucyjny-pytania-i-odpowiedzi
Ministerstwo Klimatu i Środowiska. (2025). System kaucyjny. Pobrano 12 września 2025 z: https://www.gov.pl/web/klimat/system-kaucyjny
Ministerstwo Klimatu i Środowiska. (2025). Mały Podręcznik Systemu Kaucyjnego. Pobrano 12 września 2025 z: https://www.gov.pl/web/klimat/maly-podrecznik-systemu-kaucyjnego
